کارگاه آموزشی معماری پارامتریک
دکتر موسوی
شیوه‌های طراحی سنتی بر پایه خلق نمونه‌هایی محدود برای رسیدن به آن‌چه از نظر طراح بهینه تعریف می‌شد، پایه نهاده شده‌اند. اما آن‌چه در این میان کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد، ارزش دادن به مولفه‌های مؤثر بر طراحی، در تمامی مقیاس‌ها و درک و تبیین روابط بین اجزای طرح و این مولفه‌ها بوده است. در گذشته امکانات محدود در طراحی و نمونه‌سازی سبب می‌شد تا طراح با تکیه بر اندوخته‌های تجربی و احساس خود، از میان تعداد زیادی از جواب‌های ممکن، تعداد بسیار محدودی از پاسخ‌های نزدیک به نتیجه مطلوب را انتخاب کند. اما با رشد ابزارهای پردازش و امکان تسلط طراح بر تمامی مقیاس‌های طراحی در یک زمان واحد، تمرکز از تولید محصول به‌سمت شناخت عوامل موثر بر طراحی و بازآفرینی روابط بین آن‌ها سوق می‌یابد. در چنین شرایطی نقش طراح به «تعریف‌کننده» فرآیندها و «انتخابگر» پاسخ‌ها تغییر می‌کند. به بیانی دیگر، ابزارهای پردازشگر طراح را از تولید‌کننده تک‌پاسخ‌ها به خالق سامانه‌ای متشکل از داده‌ها و روابط تبدیل می‌کند که دریایی از پاسخ‌های مطلوب را در اختیار وی می‌گذارد. در چنین شرایطی وظیفه انتخاب از میان گزینه‌ها نیز بر عهده وی قرار می‌گیرد.
چنین تغییری در ماهیت نقش طراح و ابزارها، شرایط را برای تعامل با سیستم‌های پیچیده فراهم می‌سازد. در حالی‌که تا‌کنون معماران در طراحی، محدود به حیطه درک و تحلیل ذهن خود برای خلق پیچیدگی بودند، امروزه تنها نیازمند درک و بیان روابط تولید‌کننده این‌گونه سیستم‌ها هستندو در بازتولید پیچیدگی، تهیه مدارک ساخت، تولید نمونه‌های مدل و حتی ساخت نهایی می‌توان از شیوه‌های پارامتریک و ابزارهای وابسته به آن استفاده کرد.
از طرفی، امروزه طراحان برای استفاده از سنگ در پوشش نماهای غیر مسطح، ناگزیر از تقسیم سطح نما به اجزایی با ابعاد کوچک و به تعداد زیاد هستند. این امر باعث از دست رفتن بافت و طرح طبیعی سنگ می‌شود که در تنها در ابعاد بزرگ نمود بصری می‌یابد. در حالی که نمونه‌های مختلفی از سنگ‌های طبیعی وجود دارند که با دارا بودن بافت، طرح و رنگی منحصر بفرد، توانایی ایجاد حس زیبایی‌شناختی ویژه‌ای در نمای ساختمان‌ها را دارند. در راستای استفاده از این ویژگی سنگ و با استفاده از قابلیت طراحی پارامتریک، کارگاهی علمی-آموزشی با همکاری دانشکده معماری دانشگاه علم و صنعت ایران و ستاد اجرایی هشتمین نمایشگاه سنگ تهران و با حمایت مالی گروه کارخانجات و معادن آذرنوش (سنگستان محلات) تحت عنوان ورک‌شاپ طراحی و ساخت پوشش نمای سنگ با استفاده از تکنولوژی دیجیتال، برگزار گردید. هدف از این کارگاه 4 هفته‌ای، طراحی و اجرای پوشش سنگ طبیعی بر روی یک فرم منحنی دوطرفه با انحنای مثبت و منفی، با استفاده از قطعات بزرگ سنگ تعیین شده بود.
در مرحله اول، با فراخوان از دانشجویان رشته معماری دانشگاه‌های سرار کشور، تعداد 20 نفر از دانشجویان داوطلب، انتخاب شدند که در مرحله بعدی، با بازدید یک روزه از کارخانجات سنگستان محلات، با صنعت سنگ و تکنولوژی‌های مورد استفاده در آن از قبیل ماشین‌آلات و روش‌های فرآوری سنگ آشنا شدند. سپس به مدت یک هفته، در بخش نظری کارگاه در دانشکده معماری دانشگاه علم و صنعت ایران، ویژگی‌های سنگ، قابلیت‌ها و محدودیت‌های آن، روش‌های نصب سنگ در نما بصورت مستقیم (تر) و غیرمستقیم (خشک)، مزیت‌های استفاده از تکنولوژی دیجیتال در طراحی و مبانی نظری طراحی پارامتریک به دانشجویان آموزش داده شد.
در بخش عملی، با راهنمایی اساتید، طراحی فرم مربوطه، قطعه‌بندی پوشش سنگ و جزییات اجرایی نصب قطعات سنگی بر روی سازه انجام شد و بر اساس طرح ارائه شده، قطعات سازه چوبی مورد نظر ساخته شد. قطعات سنگ نیز با استفاده از روش طراحی پارامتریک و با استفاده از پلاگین گراس هاپر در محیط نرم‌افزار راینو، طراحی و در کارخانه برش‌های مربوطه انجام گردید. برای این قطعات از سنگ مرمریت کنگلومرا که از محصولات کارخانجات سنگستان محلات می‌باشد، استفاده گردید. دلیل این انتخاب، بافت متراکم این سنگ است که امکان اجرای اتصالات مربوطه را در همه جای اسلب سنگی فراهم می‌کند.
در مرحله آخر، کار برپاکردن سازه چوبی و نصب قطعات سنگ بر روی آن در طول مدت 4 روز در محل هشتمین نمایشگاه بین‌المللی سنگ تهران توسط دانشجویان شرکت کننده در کارگاه انجام و در روز آخر نمایشگاه با حضور مسؤولین انجمن سنگ ایران، ستاد اجرایی نمایشگاه، اساتید دانشگاه علم و صنعت ایران و حامی مالی پروژه (کارخانجات سنگستان محلات) از محصول نهایی رونمایی شد.
هدف اصلی از این طرح و اجرای آن، آغاز حرکتی برنامه‌ریزی شده به منظور ایجاد ارتباط مداوم و مؤثر بین دانشگاه و صنعت در بخش سنگ بوده است. این ارتباط با توجه به کمیت بالای سنگ در مقایسه با سایر مواد کانی و معدنی، تنوع بسیار بالا و همچنین کیفیت بسیار مناسب آن، می‌تواند با آشناسازی طیف دانشگاهی با این مصالح بومی، ساختار شناسی، سطح کیفی و مزیت‌های مختلف آن در مقایسه با سایر مصالح، گام مؤثری در جهت گسترش فرهنگ استفاده صحیح، بجا و خلاقانه از سنگ در سطوح مختلف به حساب آید.
