صادرات سنگ، از چرایی تا سنجش عملکرد

صادرات سنگ، از چرایی تا سنجش عملکرد

ابوالفضل احمدی

فوق‌لیسانس MBA

امروزه، صادرات مهم‌ترین شاخص در توسعه‌ی جهانی شرکت‌ها محسوب می‌شود. همچنین یکی از عوامل مهم دستیابی به رشد و توسعه اقتصادی پایدار، رونق صادرات است که مهمترین هدف سیاست‌گذاری در بخش تجارت خارجی را تشکیل می‌دهد. در گذشته‌ای نه‌چندان دور به علت وجود بازار داخلی مناسب برای صنعت سنگ و افزایش میزان ساخت و سازها، آن چنان رونقی بر این بازار حاکم بود که کمتر کسی تن به مشقت‌های صادرات و فراهم کردن زیرساخت‌های لازم برای این امر می‌داد.

در سال‌های اخیر با توجه به وضعیت اقتصادی کشور و رکود حاکم بر آن، از میزان ساخت‌و‌سازها به شدت کاسته‌شده و به تبع آن مصرف مصالح ساختمانی کاهش یافته‌است. با نگاهی به وب‌سایت مرکز آمار ایران به بررسی تعداد پروانه‌های ساختمانی صادر شده و تعداد واحدهای مسکونی در شهر تهران و مناطق شهری کل کشور پرداخته‌ایم.

سال	تعداد پروانه	مساحت زیر بنا (هزار متر مربع)	مساحت زمین (هزار متر مربع)	تعداد واحد مسکونی
۱۳۹۱	۲۳۷۵۷	۳۱۹۹۷.۶		۱۹۲۴۳۲
۱۳۹۲	۲۱۲۴۴	۳۳۰۸۶.۷	۸۳۸۳.۹	۱۷۷۶۸۰
۱۳۹۳	۱۰۱۲۹	۱۵۶۸۸.۳	۳۲۹۴.۴	۸۳۱۲۲
۱۳۹۴	۸۰۳۴	۱۲۳۲۹.۳	۳۲۱۰.۲	۶۷۲۷۰
۱۳۹۵	۸۶۷۷	۱۳۳۵۵.۳	۳۳۱۳.۲	۶۶۰۲۷
شش ماه اول ۱۳۹۶	۴۹۰۴	۶۲۱۴	۱۳۶۳.۶	۳۳۷۰۳

سال	تعداد پروانه‌های صادر شده	مساحت زیربنا (هزار متر مربع)	تعداد واحد مسکونی
۱۳۹۱	۲۲۳۸۲۸	۱۲۲۳۳۹.۳	۷۶۱۱۲۱
۱۳۹۲	۲۲۲۸۵۰	۱۴۱۰۷۴.۷	۸۰۹۸۴۳
۱۳۹۳	۱۳۵۰۲۴	۷۳۴۶۴.۴	۴۰۰۱۶۴
۱۳۹۴	۱۳۱۶۵۱	۶۶۴۲۳.۸	۳۵۸۲۳۱
۱۳۹۵	۱۲۹۰۸۶	۶۵۳۱۶.۷	۳۴۴۵۹۷
شش ماه اول ۱۳۹۶	۶۴۸۸۰	۳۱۲۰۱.۲	۱۶۹۳۲۰

این میزان کاهش در ساخت‌و‌ساز باعث کاهش مصرف مصالح ساختمانی و همین‌طور کاهش استفاده از سنگ زینتی در کشور گردیده که منجر به تعطیلی تعداد زیادی از معادن و واحدهای فراوری سنگ در کشور شده‌است. توجه به بازار صادراتی می‌تواند راه حلی برای خروج از شرایط موجود باشد.

در زمینه صادرات ، شناسایی اطلاعات به خصوص تشخیص نیازهای مشتریان از اهمیت قابل ملاحظه‌ای برخوردار است. همچنین رقابت در بازار صادراتی مستلزم شناخت عوامل موثر بر عملکرد صادراتی می‌باشد. عواملی که می‌تواند تاثیر مثبت یا منفی بر عملکرد داشته باشد. ارایه ارزش بیشــتر برای مشتری از طریق خلق و کسب مزیت رقابتی پایدار، امكان‌پذیر بوده و خلق و کســب مزیت رقابتی پایدار ، مســتلزم طراحی و تدوین اثربخش اســتراتژی و تاکتیک بازاریابی بین‌المللی می باشد. (برقراری نگرش سیستمی در اجزاء محصول، توزیع، قیمت و ترویج، استراتژی بازاریابی با هدف تاثیرگذاری و متقاعدسازی مشتریان).

صادرات و نقش بازاریابی در موفقیت آن:

یکی از مهم‌ترین ابزارهای توسعه صادرات برخورداری از مزیت نسبی در گردونه مبادلات خارجی است. ممکن است کشوری از لحاظ تولید مزیت داشته باشد، ولی از نظر بازرگانی فاقد مزیت باشد. فقدان مزیت بازرگانی از ناکارایی نسبی در بازار کالا در مراحلی همچون بسته‌بندی حمل، کنترل کیفیت استانداردهای تولیدی، عدم دسترسی به اطلاعات مربوط به تجارت جهانی و… ناشی می‌شود. بخش صادرات ایران به علت فقدان یک سیستم بازاریابی و بازرگانی مناسب و کارا نتوانسته است، به خوبی توسعه یابد. به طوری که در برخی موارد کالا و خدمات صادراتی شرکت‌ها با وجود برخورداری از کیفیت مطلوب به دلیل نبود یک سیستم تبلیغاتی و اطلاع رسانی در بخش مبادلات خارجی ، جایگاه شایسته خود را در بازار جهانی به‌دست نیاورده است. همه این‌ها از مسائلی است که به علت نبود تحقیقات بازار ، دامنگیر بازار صادراتی آن‌ها شده است.

یک صادر کننده قبل از ورود به بازار خارجی نیازمند این است که با انجام تحقیقات لازم در بازار با انواع اطلاعات مورد نیاز و روش‌های جمع آوری آن‌ها از کشور دیگری که متفاوت از کشور خود است، آشنا شود. تفاوت‌های محیطی، فرهنگی، حقوقی، سیاسی، اقتصادی، مالی، جغرافیایی، بازارهای چند ملیتی، مناطق ازاد و توافقات اقتصادی، سطح توسعه اقتصادی، ریسک و عمده اطلاعات مورد نیاز صادرکننده را در برمی‌گیرد که باید در مورد آن‌ها تحقیقات انجام دهد.

راه‌های شناخت بازار هدف:

نمایشگاه‌های بین المللی:

یکی از بهترین منابع بازاریابی جهت برقراري ارتباط با شرکاي خارجی، شرکت در نمایشگاه‌هاي بین‌المللی می‌باشد. با انتخاب یک نمایشگاه مناسب در زمان درست، مشارکت حساب شده و یا حتی تنها با بازدید از آن می‌توان به نتایج مطلوبی در جهت بسط بازار و یافتن خریداران بین‌المللی دست یافت.

اعزام هیات‌های تجاری و بازاریابی:

یکی از اهرم‌هاي مناسب توسعه صادرات و بسط روابط اقتصادي با کشورهاي هدف (در سال‌هاي اخیر) اعزام هیأت‌هاي تجاري اقتصادي و بازاریابی به کشورهاي مذکور بوده‌است. بی‌شک با اعزام یک هیأت تجاري به خارج از کشور نسبت به سفرهاي تجاري انفرادي می‌توان به مذاکرات عمق بیشتري بخشید و سرپرستان و مسئولین اینگونه هیأت‌ها در صورت تجربه کافی و انتخاب و اجراي برنامه‌هاي مفید و سازنده می‌توانند، به نتایج مثبت و قابل توجهی دست‌یابند.

رایزنان بازرگانی:

براي دستیابی به اطلاعات بیش‌تر و همچنین کسب آگاهی از کسب و کار در کشورهاي مختلف از لحاظ فعالیت‌هاي بازرگانی، می‌توان از کمک رایزنان بازرگانی نیز استفاده نمود. قاعدتاً کشورهایی که در آن‌ها رایزنان بازرگانی در حال فعالیت هستند، با توجه به تسهیلاتی که این افراد براي بازرگانان فراهم می‌سازند، براي انجام صادرات ، بازارهاي هدف مناسبی به شمار می آیند.

اتاق‌های مشترک بازرگانی:

اتاق‌هاي مشترك براي تشویق و توسعه روابط و مبادلات عامل‌هاي اقتصادي ایرانی و خارجی تشکیل می‌شوند و به نحوي عمل خواهند کرد که در جهت رشد و تقویت همکاري‌هاي اقتصادي بین دو کشور عمل نمایند. کلیه اشخاص حقیقی یا حقوقی ایرانی و خارجی که در ارتباط با مبادلات اقتصادي فیمابین ایران و کشور خارجی خاص فعالیت داشته و دارند می‌توانند به عضویت اتاق‌هاي مشترك در آیند.

یلو پیج‌ها:  

یلوپیج‌ها نوعی بانک اطلاعاتی تماس مشاغل می‌باشند که بصورت طبقه بندي ساماندهی شده‌اند و اکثر کشورهاي جهان و حتی برخی از شهرهاي بزرگ نیز داراي یلوپیج اختصاصی می‌باشند. در کشور ما نیز نمونه هاي از آن مانند کتاب اول و یلوپیج ایران  تدوین شده است. جهت دسترسی به یلوپیج یک کشور خاص، کافیست عبارت  Yellow Pageرا به همراه نام لاتین آن کشور در موتور جستجوگري مانند Google  یا امثال آن ، وارد کرد.

بازاریابی اینترنتی و استفاده از سایت‌های B2B:

تجارت الکترونیک را می‌توان از حیث تراکنش‌ها به انواع مختلفی تقسیم نمود که یکی از انواع آن ارتباط بنگاه و بنگاه (B2B) می باشد که الگویی از تجارت الکترونیکی بوده و طرفین معامله ،  بنگاه‌ها یا واحدهاي تجاري می‌باشند.

عملکرد صادراتی:

با نگاهی به سایت www.trademap.org متوجه می‌شویم که بهترین وضعیت ما در صادرات سنگ زینتی در سال ۲۰۱۶ مربوط به کد تعرفه ۲۵۱۵ (مرمر، مرمریت و تراورتن) می‌باشد که در جایگاه پنجم دنیا قرار داریم و از این بازار سهمی در حدود ۷.۱ درصد را به خود اختصاص داده‌ایم.

صادر کننده	ارزش صادرات به هزار دلار در سال ۲۰۱۶	درصد سهم بازار
جهان	۲۰۵۸۹۴۳	۱۰۰
ترکیه	۸۵۹۴۳۴	۴۱.۷
ایتالیا	۳۴۸۵۳۱	۱۶.۹
یونان	۱۶۲۵۱۹	۷.۹
اسپانیا	۱۵۴۲۴۶	۷.۵
ایران	۱۴۵۳۵۹	۷.۱
پرتغال	۶۵۵۱۳	۳.۲

صادرات ایران به چین بیشترین میزان را به خود اختصاص داده و معادل ۱۲۴۴۶۵۰۰۰ دلار است که ۸۵.۶ درصد بازار صادراتی ایران را شامل می‌شود. در رتبه‌های بعدی هند، ایتالیا، تایپه، مالزی، ویتنام و ترکیه قرار دارند.

در کد تعرفه ۲۵۱۶ (گرانیت‌ها) وضعیت ایران چندان مساعد نیست و با صادراتی معادل ۲۴۰۴۰۰۰ دلار  سهم بازاری حدود ۰.۲ درصد داراست که ما را در رتبه سی‌و‌پنجمین صادرکننده جهان قرار می‌دهد.

با توجه به ذخایر غنی موجود در کشور و تنوع آن‌ها، این پتانسیل وجود دارد تا میزان صادرات سنگ‌های زینتی تا حد زیادی افزایش یابد. برای تحقق این امر نیاز به شناسایی بازارهای هدف همچنین عوامل تاثیرگذار بر عملکرد صادراتی است.

عملکرد صادراتی را در دو سطح می‌توان بررسی نمود، الف) در سطح بنگاه، ب) در سطح ملی

سطح بنگاه	سطح ملی
مطالعه بازار هدف	سیاست‌های تشویقی صادرات
استراتژی‌های آمیخته بازاریابی	تسهیل بروکراسی و مقررات اداری
حضور در نمایشگاه‌های بین‌المللی	معافیت‌های مالیاتی برای درآمد‌های صادراتی
توجه به امر آموزش کارکنان	کاهش عوارض گمرکی
وجود منابع انسانی مجرب	تسهیل در ورود و خروج تجار از کشور
تحلیل حرکت رقبا	ایجاد صندوق‌های تضمین صادرات
کیفیت تولید	سیاست های تعیین نرخ ارز
رعایت اصول اخلاق حرفه‌ای و جلوگیری از دامپینگ ضد شرکت‌های داخلی	تسهیل حضور شرکت‌های ایرانی در نمایشگاه‌های بین‌المللی
تعهد به بازار صادراتی	حل مشکلات بانکی و جابه‌جایی ارز
استراتژی‌های تبلیغاتی	جلوگیری از به‌وجود آمدن قوانین متغیر در امر صادرات

بهره‌گیری از شاخص‌های فوق می‌تواند در شناسایی نقاط قوت و ضعف صادرات صنعت سنگ و همچنین در سنجش عملکرد صادراتی مورد استفاده قرارگیرد.

منابع:

وب‌سایت مرکز آمار ایران، اطلاعات پروانه‌های ساختمانی صادر شده توسط شهرداری‌های کشور، نیمه‌ی اول ۱۳۹۶

وب‌سایت www.trademap.org

وب‌سایت سازمان توسعه تجارت، گزارش تحلیل صادرات کالاهای غیرنفتی کشور

دفتر مشاوره بازاریابی صادراتی، مروري بر روش هاي بازاریابی بین الملل، اتاق بازرگانی صنایع و معادن تهران، http://tccim.ir.

ابوالفضل احمدی/ ابراهیم محمودزاده، بررسی عوامل کلیدی تاثیرگذار بر عملکرد صادراتی صنایع معدنی، کارشناسی ارشد، دانشگاه صنعتی مالک اشتر ۱۳۹۶

K. makri, M. theodosiou and E. katsikea, An empirical investigation of the antecedents and performance outcomes of export innovativeness, International Business Review, (2016).

A. Navarro, J. Arenas, F. Javier and M. Moreno, Global model of export performance: Moderator role of export department, Journal of Business Research, 69 (2016) 1880-1886.

M. Mohsenzadeha, S. Ahmadian, The Mediating Role of Competitive Strategies in the Effect of Firm Competencies and Export Performance, Journal of Procedia Economics and Finance 36 (2016) 456–466.