چگونه رنگ ها بر خلق و خو، احساسات و رفتار تأثیر می گذارند؟

چگونه رنگ ها بر خلق و خو، احساسات و رفتار تأثیر می گذارند؟

برگرفته از مقاله Kendra Cherry، نویسنده کتاب “Everything Psychology Book”

 

رواشناسی رنگ ها

آیا در اتاق زرد احساس اضطراب می کنید؟ آیا رنگ آبی به شما احساس آرامش می دهد؟ هنرمندان و طراحان داخلی مدت ‌هاست بر این باور هستند که رنگ می ‌تواند به‌ طور چشمگیری بر خلق ‌و خو، احساسات و عواطف تأثیر بگذارد. پابلو پیکاسو هنرمند مشهور بر این عقیده است که: “رنگ ها، مانند سایر ویژگی ها، تغییرات احساسات را به دنبال دارند”.

رنگ یک ابزار ارتباطی قدرتمند است و می تواند باعث تأثیر بر خلق و خو و حتی تأثیر بر واکنش های فیزیولوژیکی انسان شود. برخی از رنگ ها با تغییرات فیزیولوژیکی از جمله افزایش فشار خون، افزایش متابولیسم و ​​خستگی چشم مرتبط هستند.

این مقاله به این موضوع می پردازد که روانشناسی رنگ ها به چه معناست و چگونه رنگ ها بر ذهن و بدن تأثیر می گذارند. همچنین تحقیقات صورت گرفته در مورد تأثیر رنگ و واکنش‌ های روان ‌شناختی افراد را بررسی کند.

 

روانشناسی رنگ چیست؟

روانشناسی رنگ مطالعه چگونگی تأثیر رنگ های مختلف بر خلق و خو و رفتار انسان است. این مطالعه بررسی می‌ کند که:

چگونه رنگ ‌ها می ‌توانند بر پاسخ‌ های احساسی تأثیر بگذارند؟

چگونه واکنش ‌ها به رنگ تحت تأثیر عواملی مانند سن و زمینه فرهنگی قرار می‌گیرند؟

موضوعات مختلف مورد توجه در این زمینه عبارتند از:

• معانی رنگ ها
• چگونگی پاسخ های فیزیولوژیکی بدن به رنگ ها
• واکنش های احساسی به رنگ
• تفاوت های فرهنگی در معانی و تداعی رنگ های مختلف
• تاثیر رنگ ها بر سلامت روان
• تاثیر رنگ ها بر رفتارها
• راه هایی که می توان از رنگ ها برای ارتقاء رفاه استفاده کرد
• چگونگی استفاده از رنگ ها برای بهبود ایمنی و طراحی بهینه تر در محیط خانه و کار

 

تاریخچه روانشناسی رنگ

کاوش علمی روانشناسی رنگ ها نسبتاً جدید است، اما مردم از دیرباز به ماهیت و تأثیر رنگ علاقه مند بوده اند. در فرهنگ های باستانی، رنگ ها اغلب برای درمان های مختلف و تأثیرگذاری بر احساسات استفاده می شدند. رنگ ها همچنین در مناسک معنوی مختلف نقش داشتند.

در سال 1666 بود که دانشمندی انگلیسی بنام آیزاک نیوتن کشف کرد که وقتی نور سفید خالص از یک منشور عبور می کند، طیف های رنگی مختلف را تولید می کند. نیوتن همچنین دریافت که هر رنگ از یک طول موج تشکیل شده است و نمی توان طیف رنگ های دیگر را از آن جدا کرد.

آزمایش ‌های بیشتر نشان داد که نورها می ‌توانند برای تشکیل رنگ ‌های دیگر، باهم ترکیب شوند. برای مثال نور قرمز با نور زرد، رنگ نارنجی را ایجاد می کند. برخی از رنگ ها مانند سبز و سرخابی در صورت ترکیب شدن، یکدیگر را خنثی می کنند و در نتیجه نور سفید ایجاد می شود.

اندرو الیوت و مارکوس مایر در بررسی تحقیقات موجود در مورد روانشناسی رنگ خاطرنشان کردند: با توجه به گسترش رنگ ها، می توان انتظار داشت که روانشناسی رنگ ها حوزه ای توسعه یافته باشد. شگفت آور است که تا به امروز کار نظری یا تجربی کمی در مورد تأثیر رنگ بر عملکرد روانشناختی انجام شده است. علیرغم کمبود کلی تحقیق در این زمینه، روانشناسی رنگ به یک موضوع بسیار مهم در بازاریابی، هنر، طراحی و سایر زمینه ها تبدیل شده است^[1].

 

تأثیرهای روانی رنگ

چرا رنگ چنین نیروی قدرتمندی در زندگی ما است؟ چه اثراتی می تواند بر بدن و ذهن ما داشته باشد؟ در حالی که درک رنگ تا حدودی ذهنی است، برخی از جلوه های رنگی دارای معانی ثابت و جهانی هستند.

رنگ‌ هایی که در ناحیه قرمز طیف رنگ قرار دارند به رنگ ‌های گرم معروف هستند و شامل قرمز، نارنجی و زرد می ‌شوند. این رنگ ‌های گرم احساساتی شامل احساس گرما و راحتی تا احساس خشم  را برمی ‌انگیزد.

رنگ‌ های سمت آبی طیف به رنگ‌ های سرد معروف هستند و شامل آبی، بنفش و سبز می ‌شوند. این رنگ ها اغلب آرام توصیف می شوند، اما می توانند احساسات غم یا بی تفاوتی را نیز به ذهن متبادر کنند.

معانی نمادین که اغلب با رنگ های مختلف همراه هستند ^[2]:

قرمز: اشتیاق، هیجان، عشق

صورتی: نرم، محفوظ، خاکی

بنفش: مرموز، نجیب، پر زرق و برق

آبی: خرد، امید، عقل، صلح

سبز: طبیعت، رشد، طراوت

زرد: امید، شادی، خطر

نارنجی: گرما، مهربانی، شادی

سفید: حقیقت، بی تفاوتی

سیاه: نجیب، مرموز، سرد

 

یک مطالعه در سال 2020 که واکنش ‌های عاطفی 4598 نفر از 30 کشور مختلف جهان را مورد بررسی قرار داده بود، نشان داد که مردم معمولاً رنگ ‌های خاصی را با احساسات خاصی مرتبط می‌ کنند. نتایج مطالعه به این صورت بود ^[3]:

سیاه: 51 درصد از پاسخ دهندگان سیاهی را با غم و اندوه مرتبط دانستند

سفید: 43 درصد از مردم سفید را با تسکین مرتبط می دانند

قرمز: 68 درصد رنگ قرمز را با عشق مرتبط می دانند

آبی: 35 درصد آبی را با احساس آرامش مرتبط می کند

سبز: 39 درصد سبز را به رضایت پیوند می دهند

زرد: 52 درصد احساس کردند که رنگ زرد به معنای شادی است

بنفش: 25 ​​درصد گزارش کردند که بنفش را با لذت مرتبط می دانند

قهوه ای: 36 درصد رنگ قهوه ای را به انزجار مرتبط می کند

نارنجی: 44 درصد نارنجی را با شادی مرتبط می‌دانند

صورتی: 50 درصد رنگ صورتی را با عشق مرتبط می‌دانند

محققان اعتقاد دارد که واکنش ‌های رنگ-احساس، ویژگی ‌های جهانی دارند. این معانی مشترک ممکن است نقش اساسی در کمک به ارتباطات داشته باشند.

احساسات شما در مورد رنگ اغلب عمیقاً شخصی است و ریشه در تجربه یا فرهنگ خودتان دارد. به عنوان مثال، در حالی که رنگ سفید در بسیاری از کشورهای غربی برای نشان دادن پاکی و بی گناهی استفاده می شود، در بسیاری از کشورهای شرقی به عنوان نماد عزاداری دیده می شود.

 

روانشناسی رنگ به عنوان درمان

چندین فرهنگ باستانی، از جمله مصری ها و چینی ها، کروموتراپی یا استفاده از رنگ ها برای درمان را انجام می دادند. کروموتراپی گاهی اوقات به عنوان نور درمانی یا رنگ شناسی شناخته می شود.

رنگ شناسی امروزه هنوز به عنوان یک درمان جامع یا جایگزین استفاده می شود ^[4]. در این درمان:

قرمز برای تحریک بدن و ذهن و افزایش گردش خون استفاده می شود.

تصور می شود که رنگ زرد باعث تحریک اعصاب و پاکسازی بدن می شود.

نارنجی برای بهبود ریه ها و افزایش سطح انرژی استفاده می شود.

اعتقاد بر این است که آبی باعث تسکین بیماری ها و درمان درد می شود.

تصور می شود که سایه های نیلی مشکلات پوستی را کاهش می دهد.

در حالی که تحقیقات بیشتری مورد نیاز است، یک مطالعه در سال 2020 نشان داد که کروموتراپی ممکن است راهی موثر برای کمک به مبارزه با احساس خستگی و استرس در پرستاران بخش مراقبت ‌های ویژه باشد ^[5].

 تحقیقات مدرن در روانشناسی رنگ

اکثر روانشناسان رنگ درمانی را با شک و تردید بررسی می کنند و به این نکته اشاره می کنند که تأثیرات فرضی رنگ اغلب به شدت اغراق آمیز است. رنگ ها نیز در فرهنگ های مختلف معانی مختلفی دارند. تغییر خلق و خوی ناشی از رنگ ممکن است موقتی باشد. اتاق آبی ممکن است در ابتدا باعث ایجاد احساس آرامش شود، اما این اثر پس از مدت کوتاهی از بین می رود.

 

با این حال، تحقیقات موجود نشان داده است که رنگ می تواند افراد را به روش های شگفت انگیز مختلفی تحت تاثیر قرار دهد:

قرص های رنگی با تسکین درد بیشتر همراه هستند، در حالی که قرص های قرمز با داشتن خواص محرک بیشتر همراه هستند^[6].

قرمز باعث می شود افراد با سرعت و نیروی بیشتری واکنش نشان دهند، چیزی که به گفته محققان ممکن است در طول فعالیت های ورزشی مفید باشد^[7].

بازیکنان با یونیفرم مشکی در مسابقات ورزشی بیشتر جریمه می شوند^[8].

 

علاقه به موضوع روانشناسی رنگ در حال افزایش است، اما چندین سوال بی پاسخ باقی مانده است. چگونه واکنش به رنگ ایجاد می شود؟ تأثیر این واکنش ها بر رفتار در دنیای واقعی چقدر قدرتمند است؟ آیا می توان از رنگ برای افزایش بهره وری کارگران یا ایمنی محل کار استفاده کرد؟ چه رنگ هایی بر رفتار مصرف کننده تاثیر می گذارند؟ آیا تیپ های شخصیتی خاصی رنگ های خاصی را ترجیح می دهند؟ همانطور که محققان به بررسی چنین سؤالاتی ادامه می دهند، ممکن است به زودی درباره تأثیر رنگ بر روانشناسی انسان اطلاعات بیشتری کسب کنیم.

 

زنا اوکانر، یکی از اعضای هیئت علمی دپارتمان معماری، طراحی و برنامه ریزی در دانشگاه سیدنی، پیشنهاد می کند که مردم باید مراقب بسیاری از ادعاهای که در مورد روانشناسی رنگ می شود، باشند.

اوکانر توضیح می‌دهد: «بسیاری از این ادعاها از نظر پشتوانه تجربی اثبات نشده هستند و نقص‌ های اساسی دارند. علاوه بر این، چنین ادعاهایی اغلب به تحقیقات منسوخ شده بدون اشاره به یافته های تحقیقاتی فعلی اشاره می کنند^[9].

 

نتیجه گیری

تحقیقات بیشتری برای درک تأثیرات ذهنی و فیزیکی رنگ ها مورد نیاز است. هرچند واکنش های جهانی ممکن است وجود داشته باشد، اما بسیاری از عوامل دیگر، از جمله علایق شخصی نیز نقش مهمی در واکنش احساسی و رفتاری منحصر به فرد شما دارند.

 

رنگ می تواند بر عملکرد انسان تأثیر بگذارد

مطالعات همچنین نشان داده اند که رنگ های خاص می توانند بر عملکرد تأثیر بگذارند. یک مطالعه نشان داد که دیدن رنگ قرمز قبل از امتحان در واقع به عملکرد آزمون آسیب می رساند^[10].

در حالی که رنگ قرمز اغلب به عنوان تهدید کننده، تحریک کننده یا هیجان انگیز توصیف می شود، بسیاری از مطالعات قبلی در مورد تأثیر رنگ قرمز تا حد زیادی بی نتیجه بوده اند. با این حال، این مطالعه نشان داد که قرار دادن دانش‌آموزان در معرض رنگ قرمز قبل از امتحان تأثیر منفی بر عملکرد آزمون دارد.

در اولین آزمایش از شش آزمایشی که در این مطالعه توضیح داده شده، به 71 دانشجوی کالج ایالات متحده قبل از انجام یک آزمون پنج دقیقه ای، یک شماره شرکت کننده به رنگ قرمز، سبز یا سیاه ارائه شد.

نتایج نشان داد که دانش آموزانی که قبل از شرکت در آزمون با شماره قرمز روبه رو شده بودند، بیش از 20 درصد کمتر از دانش آموزانی که با اعداد سبز و سیاه مواجه شده بودند، نمرات پایین کسب کردند.

 

رنگ و خرید مصرف کننده

روانشناسی رنگ نشان می دهد که سایه های مختلف می توانند اثرات مختلفی داشته باشند، از تقویت خلق و خو گرفته تا ایجاد اضطراب. اما آیا رنگ محصولاتی که خریداری می کنید می تواند چیزی در مورد شخصیت شما بگوید؟ برای مثال، آیا رنگ خودرویی که می ‌خرید می‌ تواند به نوعی با برخی از ویژگی‌های شخصیتی مرتبط باشد؟

هنگام خرید اقلام، علایق رنگی شما ممکن است چیزهایی در مورد تصورات شما بیان کند. علایق رنگی، از لباسی که می پوشید تا ماشینی که رانندگی می کنید، گاهی اوقات می تواند به این دلیل باشد: ما می خواهیم دیگران از ما چه برداشتی داشته باشند؟. عوامل دیگری مانند سن و جنسیت نیز می توانند بر انتخاب رنگ ما تأثیر بگذارند.

سفید:: سفید می تواند احساس تازگی و تمیزی داشته باشد. این رنگ اغلب برای برانگیختن حس جوانی و مدرنیته استفاده می شود.

مشکی: مشکی را اغلب یک رنگ “قدرتمند” توصیف می کنند که ممکن است دلیل این باشد که مشکی محبوب ترین رنگ برای وسایل نقلیه لوکس است. مردم اغلب این رنگ را جذاب، قدرتمند و مرموز توصیف می کنند.

نقره ای: این سومین رنگ محبوب خودرو است و با حس نوآوری و مدرنیته مرتبط است. محصولات با تکنولوژی بالا اغلب نقره ای هستند، بنابراین رنگ آنها اغلب جدید، مدرن و پیشرفته دیده می شود.

قرمز: قرمز رنگی غلیظ و جذب کننده است، بنابراین ترجیح دادن این نوع خودرو ممکن است به این معنی باشد که می خواهید تصویری از قدرت، عمل و اعتماد به نفس به نمایش بگذارید.

آبی: مردم اغلب آبی را به عنوان رنگ ثبات و ایمنی توصیف می کنند. رانندگی با ماشین آبی ممکن است نشان دهد که شما قابل اعتماد هستید.

زرد: به گفته کارشناسان، رانندگی با وسیله نقلیه زرد ممکن است به این معنی باشد که شما به طور کلی فردی شاد هستید و شاید کمی بیشتر از یک فرد معمولی تمایل به ریسک کردن دارید.

خاکستری: کارشناسان پیشنهاد می‌کنند که افرادی که ماشین ‌های خاکستری می‌ رانند، نمی‌ خواهند متمایز شوند و در عوض چیزی ظریف ‌تر را ترجیح می‌دهند.

البته، انتخاب رنگ ما اغلب تحت تأثیر قیمت و سایر جوانب عملی است. سلایق رنگ نیز می تواند در طول زمان تغییر کند^[11].

ممکن است فردی در جوانی رنگ‌ های روشن‌ تر و جلب‌ توجه‌ کننده تر را ترجیح دهد، اما با افزایش سن به سمت رنگ ‌های سنتی ‌تر جذب می ‌شود. شخصیت خریدار می تواند نقش مهمی در انتخاب رنگ داشته باشد، اما خریداران اغلب به شدت تحت تاثیر عواملی مانند قیمت و همچنین در دسترس بودن قرار می گیرند.

به عنوان مثال، خرید یک وسیله نقلیه سفید ممکن است بیشتر مربوط به آب و هوایی که در آن زندگی می کنید باشد و ارتباط کمتری با حس جوان و مدرنیته داشته باشد. افرادی که در آب و هوای گرم زندگی می کنند به طور معمول وسایل نقلیه رنگ روشن را به خودروهای تیره رنگ ترجیح می دهند.

 

رنگ می تواند نقش مهمی در انتقال اطلاعات، ایجاد حالات خاص و حتی تاثیرگذاری بر تصمیمات افراد داشته باشد. سلایق رنگی همچنین بر اشیایی که مردم برای خرید انتخاب می ‌کنند، لباس‌هایی که می‌ پوشند و روشی که محیط خود را تزئین می‌کنند، تأثیر می‌گذارد.

 

مردم اغلب اشیایی را با رنگ ‌هایی انتخاب می‌ کنند که حالات یا احساسات خاصی را بر می ‌انگیزد، مانند انتخاب رنگ ماشینی که اسپرت، براق یا قابل اعتماد به نظر می ‌رسد. از رنگ های اتاق نیز می توان برای برانگیختن حالات خاص استفاده کرد، مانند رنگ آمیزی یک اتاق خواب به رنگ سبز ملایم برای ایجاد روحیه ای آرام.

پس نتیجه چیست؟ کارشناسان دریافته ‌اند، در حالی که رنگ می‌ تواند بر احساس و رفتار ما تأثیر بگذارد، این تأثیرات تابع عوامل شخصی، فرهنگی و موقعیتی نیز هستند. تحقیقات علمی بیشتری برای دستیابی به درک بهتر روانشناسی رنگ ها مورد نیاز است.

 

References:

1. Elliot AJ. Color and psychological functioning: a review of theoretical and empirical work. Front Psychol. 2015;6:368. doi:10.3389/fpsyg.2015.00368
2. Yang J, Shen X. The application of color psychology in community health environment design. J Environ Public Health. 2022;2022:7259595. doi:10.1155/2022/7259595
3. Jonauskaite D, Abu-Akel A, Dael N, et al. Universal patterns in color-emotion associations are further shaped by linguistic and geographic proximity. Psychol Sci. 2020;31(10):1245-1260. doi:10.1177/0956797620948810
4. Azeemi STY, Rafiq HM, Ismail I, Kazmi SR, Azeemi A. The mechanistic basis of chromotherapy: Current knowledge and future perspectives. Complement Ther Med. 2019;46:217-222. doi:10.1016/j.ctim.2019.08.025
5. Emani R, Ghavami H, Radfar M, Reza Khalkhali H. Impact of chromotherapy on professional quality of life in intensive care unit nurses: a randomized controlled trial. Fatigue: Biomedicine, Health & Behavior. 2020;8(3):121-129. doi:10.1080/21641846.2020.1782058
6. Amawi RM, Murdoch MJ. Understanding color associations and their effects on expectations of drugs’ efficacies. Pharmacy (Basel). 2022;10(4):82. doi:10.3390/pharmacy10040082
7. Elliot AJ, Aarts H. Perception of the color red enhances the force and velocity of motor output. Emotion. 2011;11(2):445-9. doi:10.1037/a0022599
8. Frank MG, Gilovich T. The dark side of self- and social perception: black uniforms and aggression in professional sports. J Pers Soc Psychol. 1988;54(1):74‐85. doi:10.1037//0022-3514.54.1.74
9. O’Connor Z. Colour psychology and colour therapy: Caveat emptor. Color Res Appl. 2011;36(3):229-234. doi:10.1002/col.20597
10. Elliot AJ, Maier MA, Moller AC, Friedman R, Meinhardt J. Color and psychological functioning: the effect of red on performance attainment. J Exp Psychol Gen. 2007;136(1):154-68. doi:10.1037/0096-3445.136.1.154
11. Taylor C, Schloss K, Palmer SE, Franklin A. Color preferences in infants and adults are different.Psychon Bull Rev. 2013;20(5):916-22. doi:10.3758/s13423-013-0411-6

 

 

 

تهیه شده در واحد تولید محتوای شرکت روشان روز

نگارش: سعید نجاتی