سنگ و مجسمه سازی معاصر
برگرفته از مقاله آقای رضا قره باغی، مجله دانش سنگ، شماره 5
سنگ به عنوان یک ماده سخت و مقاوم و به دلیل ویژگی های بصری منحصر به فرد آن از جمله تنوع طیف های رنگی و نقوش متنوع، جزو یکی از مهمترین مواد اصلی مورد استفاده در ساخت و خلق آثار هنری به حساب می آید. هرچند که با بررسی آثار سنگی شکل گرفته در تاریخ هنر، بهروری از این ماده ارزشمند در دوره های مختلف و در جغرافیای پراکنده یکسان نبوده است. در برخی دوره های تاریخی می توان به وفور آثاری را یافت که سنگ بستری مناسب برای بیان ارزش ها و خواست های جوامع انسانی بوده است و در عین حال بکارگیری این ماده با توجه به بوم آور بودن آن و امکان دسترسی آسان به این متریال، موجب شده که در بعضی از مکان ها و نقاط جغرافیایی مورد استقبال بیشتر صنعت گران و هنرمندان برای خلق آثار سنگی قرار گیرد.
از جهت مقایسه بین دو ماده سنگ و برنز در بسیاری موارد در دسترس بودن سنگ موجب شده که این ماده بیشتر از برنز مورد استفاده قرار گیرد.از آنجایی که مراحل ساخت و ریخته گری آثار برنزی هزینه بر بوده در دوره هایی از تاریخ بکارگیری سنگ از آن پیشی گرفته است. برای مثال در دوره های هنر کلاسیک یونان و رم باستان ساخت یک مجسمه برنزین توسط یک مجسمه ساز سرآمد، صورت می پذیرفته و سپس آن مجسمه به عنوان الگو و نمونه، توسط مجسمه سازان دیگر به نسخه های متعدد سنگی تبدیل میشده و حتی در این روند چه بسا تغییراتی در موقعیت اندام ها و عناصر فیگور شکل گرفته است.
در سرزمین ایران پیشینه استفاده از سنگ برای خلق آثار هنری بیشتر مربوط به دوره های تاریخی هخامنشیان و ساسانیان می باشد که در آن دوران آثار ارزشمندی توسط هنرمندان و صنعتگران به یادگار گذاشته شده اند. در هنر معاصر با توجه به پیشرفت تکنولوژی و آسانتر شدن استفاده از فلزات و دیگر عناصر کاربردی در ساخت و طراحی آثار هنری (مجسمه) اما همچنان، سنگ به عنوان ماده ای ارزشمند و دارای ویژگی های خاص مورد استفاده بسیاری از هنرمندان قرار می گیرد و به خصوص در خلق آثار هنر شهری.
اما اکنون در کشورمان بیشترین بهره از سنگ در ساخت مجسمه، محدود به برگزاری سمپوزیوم های مختلف سنگ است که در شهر تهران و تعدادی از شهرستان ها برپا می شوند. سمپوزیم های سنگ رویدادهای ارزشمندی در ارتقا سطح هنری جامعه می باشند. در یک سمپوزیوم سنگ تمامی امکانات و شرایط به نحوی عمل می کنند که مجسمه سازان با حداکثر سرعت و در کمترین زمان یک ایده طراحی شده را به مرحله اجرا برسانند.
از دستاوردهای مثبت سمپوزیوم های سنگ یکی این است که در هر دوره شمار مجسمه سازانی که توانایی و اشتیاق کار با سنگ را دارند، افزوده میشود. اما این به تنهایی کافی نیست زیرا فعالیت های مجسمه سازان ایرانی در حیطه سنگ، بیشتر محدود به سمپوزیوم ها است و ما دیگر شاهد یک جریان پیوسته و پویا که در جهت تولید اثر هنری، سوق پیدا کند، نیستیم. همین انفصال و تقطیع باعث می شود که ایده های هنری جهت متریال سنگ به یکنواختی و رکود برسد و دیگر کمتر شاهد آثار ناب و منحصر بفرد که از یک تلاش در میسر شخصی مجسمه ساز شکل گرفته است، باشیم.
از آنجایی که متریال سنگ به عنوان یک ماده در ساخت مجسمه های با کیفیت و بخصوص به عنوان ماده ای مناسب برای مجسمه های شهری بیشترین امکان و قابلیت را دارد، کمبود بودجه و امکانات مالی در شهرداری ها که این سال ها حامیان اصلی ساخت و نصب مجسمه های شهری بوده اند، موجب شده که بسیاری از هنرمندان برای خلق اثر خود به دلیل کم کردن هزینه های ساخت به سمت استفاده از مواد جایگزین از جمله کامپوزیت ها روی آورند.
یک راه حل برای پیشرفت در این عرصه این است که بخش های خصوصی مانند صاحبان صنایع و معادن در جهت سرمایه گزاری هنری، وارد مشارکت فعال شوند در صورتی که در حال حاضر تمامی این بار بر دوش سازمان های وابسته به شهرداری با سیاست ها و دیدگاه های مختلف است که با توجه به بوجه های محدودی که دارند به تنهایی قادر به پیشبرد این امر نمی باشند. حال اگر امکانات و شرایط لازم برای ساخت مجسمه های سنگی در اختیار هنرمندان قرار گیرد، خود موجب ارتقا سطح کیفی و کمی این آثار در طیف های و گرایش های مختلف از قبیل فیگوراتیو و یا انتزاعی میگردد که این خود مسبب رشد کیفی هنر مجسمه سازی و بخصوص مجسمه سازی فضای شهری کشورمان خواهد شد.
